بررسی سماع در متون تصوف (از آغاز تا قرن هشتم)

با شکل گیری تصوف به عنوان یک خط مشی در مسیر دست یابی به حقیقت به مرور آدابی در جمع صوفیان شکل گرفت که از جمله این آداب سماع بود. این ادب و آیین به عنوان عنصری تهذیبی و تعلیمی در طول دوره های مختلف به تدریج صورتهایی پیدا کرد و مولفان به تناسبات دریافت خود و مقتضای زمانه برای آن تعریف و حدود و قیودی را معین کردند. طبیعی بود که سماع به هر صورتی که اجرا می شد دارای پیوندی عمیق با موسیقی بود چرا که موسیقی از جمله هنرهایی است که در میان تمام ملل مورد توجه بوده است و در میان صوفیه نیز به تناسب موقعیت جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی دارای اهمیت بود. سماع صوفیان مانند هر آیین دیگر دارای ارکان و اجزایی بود که می بایست صوفیه قواعد و قوانین مربوط به آنها را به درستی رعایت نماییند.مولفان صوفیه پیوسته بهد سبب نگرانی از بعضی از آفات و انحرافاتی که پیش می آمد بر عمل به قوانین ان و رعایت حرمت ان تاکید داشته اند و خروج از چارچوب ان را جایز نمی دانستند.در این پژوهش با تکیه بر موارد ذکر شده به بررسی سماع در آثار مهم صوفیه از جمله شرح تعرفف رساله قشیریه، کشف المحجوب، کیمیای سعادت، حدیقه سنایی و مثنوی مولانا پرداخته ایم.